KENDİNİ TANIMA VE MESLEK SEÇİMİ
SEVGİLİ ÖĞRENCİLERİM,
Sizlerin üniversite sınav sonuçları doğrultusunda yapacağınız tercihlerde, ´´isabetli tercih yapmanız´´ için, daha doğrusu tercih yapabilmek için bile daha öncelikli ve önemli olan ´´MESLEKİ SEÇİM KARARINI VERME´´ konusunda bilgilendirmek amacıyla hazırladığımız yazı dizisinin ilk yazısı olan ´´İSABETLİ TERCİH İÇİN DOĞRU MESLEK!´´ adlı yazıyı LYS süreci öncesinde yayımlıyoruz.
SEVGİLİ GENÇLER,
Geleceğe ilişkin hepimizin hayalleri vardır. Bu hayalleri gerçekleştirebilmemiz için yaşamımızın belli dönemlerinde kritik kararlar vermek durumundayız. Kararlarımız bizim geleceğimiz ile ilgili olduğu için bu kararları da bizim vermemiz elbette ki en doğalıdır. Ancak başta ailemiz olmak üzere çevremizde bulunan kişilerin tecrübelerinden yararlanmanın kararlarımızın daha sağlıklı ve doğru olmasına büyük katkısı olacağını da unutmayalım. Bu yazımız; almak zorunda olduğunuz kararlardan biri olan meslek seçimi kararını verirken nelere dikkat etmeniz gerektiği konusunda ve kendinize en uygun mesleği seçerek mutlu, üretken ve başarılı bir hayat sürmenizde size yol gösterecektir.
KENDİNİ TANIMA VE MESLEK SEÇİMİ ‘‘17 yaşında genç bir kızım / delikanlıyım. 1.60 boyunda 55 kiloyum. Kumral uzun saçlı, kahverengi gözlüyüm. Sağlıklıyım. Ara sıra kalabalıkta başım ağrır. Duyu organlarım iyi çalışır, hayatımı etkileyen bir engelim yok.’’ ´Fiziksel özelliklerimiz nelerdir?´ diye sorduğumuzda kendimizi hiç zorlanmadan anlatmaya başlarız değil mi? Çoğumuz fiziksel özelliklerimizle kendimizi tanırız. Akademik yeteneklerimiz okul başarımızla, zihinsel performansımızla ortaya çıkar. “Matematiği ne kadar çalışırsam çalışayım başaramıyorum.” “Saatlerce çalışıyorum ama istediğim başarıyı elde edemiyorum.” Senin de bu cümleleri söylediğini duyuyor gibiyim. Bu cümleler bizim akademik yanımızı tanımlayan cümlelerdir aslında. Herkesin matematikte başarılı olması beklenebilir mi? Herkesin birkaç saatlik çalışmayla tarih dersinde başarılı olması beklenebilir mi? Bunlar kişiden kişiye değişen özellikler, bireysel farklılıklardır. Kendini tanıyan, sınırlarını bilen kişiler hayatta ve meslek seçiminde daha isabetli kararlar verip mutlu olabilirler.
Hayatınızı kazanmanız için eğitimle elde edilmiş bilgi ve becerilere sahip olmanız gerekir. Kazanılan bu bilgi ve beceriler bütününe “meslek” denir. Hiç kuşkusuz hayatımızı tatmin edici ve mutlu bir şekilde sürdürebilmemiz için meslek seçimine sadece “hayatı kazanma” olarak bakmak yeterli olmayacaktır. Mutlu olmak için yaptığımız faaliyetlere ilişkin ilgi ve yeteneğimizin de olması gerekmektedir. Bu yönüyle değerlendirdiğimizde doğru bir meslek seçimi için dikkat edilmesi gereken birkaç faktörü ele almak yerinde olacaktır.
Bunlar; · İlgilerimiz, Yeteneklerimiz ve Mesleki Değerlerimizdir. Peki, bu yetenek, ilgi ve mesleki değerlerimizin nasıl farkına varacak, nasıl karar vereceğiz?
Ø Neler yapmaktan hoşlanırsın?
Ø Güçlü ve zayıf yanların neler?
Ø Çocukluğunda hangi oyunları oynamaktan hoşlanırdın?
Ø Hangi derslerde başarılı ve aktifsin?
Ø Hangi etkinliklere katılmaktan hoşlanırsın?
Ø Özel yeteneklerin var mı?
Önce dur ve kendine kulak ver!
Okul ortamında neler yaşıyor, neler hissediyorsun?
Peki ya okul dışında neler yapmaktan hoşlanırsın?
- Düzenli misin?
- İnsanlarla bir arada olmaktan hoşlanır mısın?
- Para senin için çok mu önemli?
- Şöhret senin için ne kadar önemli? Örneğin; açık havada, özgür ve bağımsız çalışmayı seven bir kişi, kapalı bir mekanda, masa başında, dosyalar arasında çalışmaktan ne kadar mutlu olacaktır sence? Ya da tam tersini düşünelim. Kapalı bir mekânda, masa başında, dosyalar arasında çalışmaktan hoşlanan bir kişi, açık havada, özgür ve bağımsız çalışmaktan ne kadar mutlu olacaktır?
Sorun mesleklerde değil, kişiye uygun olup olmamasındadır. Meslek seçimi yaparken, seçeceğimiz mesleğin değerlerimizi destekleyecek özelliklere sahip olması, işimizi yaparken daha fazla verim almamızı ve mutlu olmamızı sağlayacaktır.
Sağlıklı bir meslek seçimi için de aşağıdaki etkenlere dikkat etmeniz gerekir;
- Meleğin gerektirdiği özellikler,
- Mesleğin gerektirdiği eğitim,
- Mesleğin çalışma ortam ve koşulları,
- Mesleğin iş bulma olanakları,
- Meslekte ilerleme ve emeklilik koşulları.
Diğer yandan ailemizin imkân ve koşulları da seçimlerimizi etkileyen faktörlerden biridir. Ailemizin ekonomik koşullarını, bizden beklentilerini ve çevresel etmenleri de göz önünde bulundurmamız gerçekçi kararlar almamıza yardımcı olacaktır. Meslek seçimi yaşamın her yönünü etkileyen bir karar olduğu için bu kararı sizin ya da anne babanızın tek başına alması yeterli olmayabilir. Gerektiği takdirde okulumuz rehberlik servisine gelip destek alarak daha isabetli kararlar verebilirsiniz. (Okul rehberlik servisimiz, özellikle tercih döneminde hizmetinizde olacaktır.AYRICA REHBERLİK SERVİSİNDE BU ZOR SEÇİMİNİZDE SİZE YARDIMCI OLACAK MESLEKİ TESTLER DE UYGULANMAKTADIR.)
Hayatındaki tüm seçimler senin tercihin olacak, sonuçlarına sen katlanacaksın. Olumsuz sonuçlarla karşılaşmamak için; kendini tanımak, yani yeteneklerinin farkında olmak, ilgi ve değerlerini sahiplenmek ve bu doğrultuda geleceği planlamak gereklidir. Biliyorum çocukluğundan beri sana sordular: ´´Büyüyünce ne olacaksın?´´ Bazen annen verdi bu sorunun cevabını “Benim oğlum-kızım mühendis olacak”, bazen baban verdi cevabını “kızım-oğlum doktor olacak” diye…Çoğu zaman senin bunları tekrar etmen istendi, söylediklerin duyulmadı bile…..
Şimdi aynaya bak ve kendine sor. Ben kimim ve hayattan ne istiyorum… Nasıl bir hayat yaşamak istiyorum? Sana kimseyi duyma demiyorum… Ama herkesi duyarken kendi içinden gelen sese de kulak ver… TERCİHLER DÖNEMİNDE, OKULUMUZDAKİ REHBERLİK SERVİSİNDE, İÇİNDEN GELEN SESİ DUYABİLMEN İÇİN YARDIMCI OLACAK BİRİ MUTLAKA OLACAKTIR. ;-)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*BU BÖLÜM 9. 10 VE 11. SINIF ÖĞRENCİLERİNE HİTABEN YAZILMIŞTIR. ACABA DERS SEÇİMİMİ (ESKİ ADIYLA ALAN SEÇİMİ) DOĞRU MU YAPTIM?
Yalnızca kendini tanıyan, sınırlarını bilen kişiler hayatta ve meslek seçiminde daha isabetli kararlar verip mutlu olabilirler. Örneğin; Sayısal derslerden hoşlanan, yetenekleri bu yönde olan bir genç; arkadaşları farklı bir sınıfta olduğu için ya da başaramadığı dersin öğretmenine kızdığı için sosyal derslerin okutulduğu sınıfı seçerse yetenekleri doğrultusunda doğru bir karar vermiş olacak mıdır? Sosyal derslerden hoşlanan yetenekleri bu yönde olan bir genç; annesi ve babası ya da öğretmeni istiyor diye sayısal derslerin okutulduğu sınıfı seçerse belki başarılı olacaktır ama mutlu olacak mıdır sence? Siz henüz ders seçimi (eski adıyla ‘‘alan seçimi’’) yapmamış gençler, ya da ders (alan) seçimini yanlış yaptığına inanan gençler, meslek seçimi, ortaöğretimde, yeni sınav sistemine uygun düşecek şekilde yapılan ders seçimi ile başlar. Gitmek istediğiniz bölüm hangi puan türü ile öğrenci alıyorsa, bu puan türüne göre hangi derslerden sınavda sorumlu tutulacağınız bellidir. Ders seçimini (eski adıyla ‘‘alan seçimini’’) buna göre yapınız.
*BU BÖLÜM 9. SINIF ÖĞRENCİLERİNE HİTABEN YAZILMIŞTIR.
Yetenek ilgi ve değerlerinin farkında olan, bu özelliklerini mesleklerle bağdaştıran kişinin hedef belirlemesi daha kolay olacaktır. 9. sınıfın başından itibaren hem notlarını yüksek tutmaya çalışmalı hem de kendini izleme sürecine girmelisin. Hangi derslerde daha kolay öğrendiğinin, hangilerinde daha çok zorlandığının farkında olarak DERS SEÇİMİNİ (alan seçimini) daha sağlıklı yapabilirsin. Doğru alanı seçmek başarılı bir okul hayatı sürdürmeyi sağladığı gibi meslek tercihine daha uygun üniversite bölümlerini belirlemeni kolaylaştıracaktır.
KAYNAK:
1- ÖSYM TERCİH KILAVUZU,2011.
2- ÖSYS BAŞVURU KILAVUZU,2013.